Zapadna zona venačnih planina - Dinaridi

Dinaridi, zapadna zona venačnih planina je širok pojas venačnih planina od Alpa do Grčke koji je dug oko 700km.

Naziv Dinaridi potiče od planine Dinare na granici BiH i Dalmacije.

Ove planine su pretežno sastavljene od krečnjaka a delom od filišnih i vulkanskih stena.

geografija_8_6_1_dinaridi

U Srbiji u sastav zapadne zone venačnih planina ulaze sledeće planinske grupe i kotline

Dinarske,
Prokletijske,
Šarske planine,
Starovlaško-raška visija,
dolina Ibra
Kopaonik sa okolnim planinama,
Kosovska i Metohijska kotlina.

geografija_8_6_2_dinaridi_sr

Otključaj Premium

Čitaj celu lekciju
Rešavaj 10x više zadataka
Osvoj 2x više bodova i energija ti se puni duplo brže

Za 855 RSD postani Premium!

Postani Premium

DINARSKE PLANINE

Nalaze se na zapadu i jugzapadu Srbije gde čine prostranu planinsku grupu. Pružaju se u pravcu severozapad-jugoistok.

Sastavljene su pretežno od krečnjaka, ispresecane su rečnim dolinama strmih strana koje često imaju izgled kanjona.

Visina im se smanjuje od juga ka severu gde postepeno prelaze u niskoplaninsko, brdovito i ravičarsko zemljište.

Planine Gučevo, Boranja, Jagodnja, Sokolske planine, Medvednik, Jablanik, Maljen i Suvobor predstavljaju nastavak rudnih planina Bosne.

Rudne planine su planine bogate rudnim bogatstvom.

Povlen, Maljen i Suvobor idr su obrasle šumama i pašnjacima pa predstavljaju zeleni pojas Dinarida. Pojas Valjevsko-podrinjskih planina u koje spadaju i gore navedene je visok od 700-1400m nadmorske visine.

geografija_8_6_2_vpp

PROKLETIJSKE PLANINE

Prokletije, kao što im i ime kaže, su divlja, najkrševitija i najnepristupačnija planinska grupa u Evropi.

geografija_8_6_2_vpp_1

Prokletijski venci se pružaju kroz Albaniju, Crnu Goru i jugozapad Srbije.

U Srbiji se prostiru do zapadne i severne ivice Methijske kotlline.

Račvaju se u dva venca

Đeravica i Bogićevica
Čakor, Žuti kamen, Hajla, Žljeb i Mokra gora

U ledeno doba je na Prokletijama bilo dosta ledenika. Neka su se pretvorila u lednička jezera dok su mesta drugih zauzeli tokovi Lima, Ibra, Pećke i Dečanske Bistrice.

Lendička jezera se u narodu zovu gorske oči

Prokletije predstavljaju jedinstveni prirodni park koji je očuvaniji od bilo kog drugog na Balkanskom poluostrvu. Ovde je stanište Balkanskog Risa ugrožene vrste koja broji ispod 100 jedinki. Na ovim planinama raste retko alpsko cveće, jezera kriju retke vrste riba i vodozemaca a u višim delovima planina je zastupljena post-lednička vegetacija.

geografija_8_6_5_ris

ŠARSKE PLANINE

Grupa visokih venačnih planina koja je manjim delom u našoj zemlji u graničnom pojasu sa Albaniom i Makedonijom.

Tu se nalaze planine

Šar planina
Paštrik
Koritnik

geografija_8_6_5_sara

Šar-planina se nalazi između Kačaničke klisure, Kosovske i Metohijske kotline u Srbiji i Pološke i Skopske kotline u Makedoniji.

Greben ove planine je dugačak 95km i širok u proseku 15km. Najviši vrh Šar-planine u Srbiji je vrh Bistra 2651m.

Deo granice naše zemlje sa Makedonijom se prostire ovim grebenom.

Kso i ostale planine ovog pojasa Šara je dobro pošumljena i bogata pašnjacima. Pašnjaci Šar planine se smatraju najbogatijim pasištima jugoistočne Evrope.

STAROVLAŠKO-RAŠKA VISIJA se prostire između severnog oboda Metohijske kotline, Crne Gore, BiH tj. Republike Srpske, doline Ibra i linije Bajina Bašta-zap.Morava.

Reljef Starog Vlaha i Raške su venačne planine blago zatalasanih visoravni uglavnom sastavljenih od krečnjaka. Prostrane površi visine 800-1200m rašlanjene su dolinama Lima, Uvca, Raške, Studenice i drugih reka. Oko pola površine ove visoravni je pod pašnjacima a ima i četinarskih i bukovih šuma.

Zbog specifičnog reljefa ovo je kraj Srbije u kom je zastupljen potpuno razbijen - starovlaški tip sela. U ovakvom tipu kuće su u svim delovima atara i šmogu imati dužinu i do 5-6 km.

Od ruda se najviše nalaze ligni, olovo, cink a postoje i nalazišta mermera.

Pešterska Visoravan je jedna od većih a naćazi se zapadno od Sjenice i visoka je između 1100 i 1250m nadmorske visine.

geografija_8_6_6_pester

Veće kotline su Novopazarska, Tutinska, Sjenička, Prijepoljska i Ivanjička.

DOLINA IBRA je veliko prostranstvo. Ibar izvire u crnogorskim planinama a potom od granice sa Crnom Gorom do Kosovske Mitrovice dolina Ibra pripada Starovlaško-raškoj visiji a potom Kosovskoj kotlini.

Nakon Kosovske kotline Dolina Ibra je produžetak Starovlaško-raške visije i granica sa Kopaoničkim planinama.

Ističe se Ibarska klisura između Kraljeva i Raške - dužine je 40km i dubine 550m. Ovom klisurom prolaze važne saobraćajnice.

Na više mesta posotoje nalazišta uglja, magnezita i dr.

KOPAONIČKE PLANINE su smetene između doline Ibra, Zapadne Moave, Srpsko-makedonske mase i Kosovske kotline.

Tu spadaju

Kopaonik
Željin
Ravna planina
Goč
Stolovi

Kopaonik je jedna od najvećih planina u Srbiji. Dužine je 75km a najveća širina je 40km. Obuhvata dva dela, Ravni Kopaonik - visoravan visine oko 1700m u glavno bilo (greben) gde je Pančićev vrh (2017m) koji je treći po visini u Srbiji.

Biljni svet Kopaonika je veoma bogat, šume se nalaze do 1900m nadmorske visine, dok su iznad te visine pašnjaci i livade. Najprostranija pašnjačka zona je između Pančićevog vrha i Rudinaca i dužine je oko 15km.

S'obzirom na raznoliku građu kopaoničkih planina ove planine su veoma bogate različitim rudama. Ima gvožđa, olova, kobalta, cinka, azbesta, grafita idr...

geografija_8_6_7_kopaonik

KOSOVSKA I METOHIJSKA KOTLINA sa brdovitim, planinskim terenom između čini glavni deo teritorije Kosovo i Metohija i jedinstveno kotlinsko udubljenje. Planine koje ih odvajaju su Drenica, Crnoljeva, Jezerska i Žar planina.

Ove dve kotline se razlikuju po mnogim karakteristikama. Obe su nastale tektonskim spuštanjem pri nabiranju Dinarskih i Šarskih planina. Nakon spuštanja bile su pretvorene u velika jezera tako da je dno kotlina prekriveno debelim slojem jezerskih sedimenata i bogatim naslagama uglja.

KOSOVSKA KOTLINA je meridijanskog pravca pružanja, manja je od Metohijske.

Njeno dno se nalazi na visini od 510-570m nadmorske visine.

Ovu kotlinu čine Veliko Kosovo na jugu, Malo Kosovo na severu, Kosovsko pomoravlje, Sirinićka župa i Drenica. Veliko i Malo Kosovo spaja dolina reke Lab.

Dolinom Laba vode neke od glavnih saobraćajnica.

Jezerska planina koja je na obodu Kosovske kotline je hidrografski čvor Srbije. Sa ove planine otiču tri morska sliva. Nerodimka otiče u Crno i Egejsko more a Topluga, leva pritoka Drima u Jadransko more. Bifukacija Nerodimke je nastala veštačkim putem krajem 70ih godina XIX veka.

Pojavu kada se reka račva u dva sliva nazivamo bifurkacija.

METOHIJSKA KOTLINA je veća od Kosovske ali niža sa prosečnom nadmorskom visinom između 350 i 450m. Ima ovalni oblik i prostire se paralelno sa Kosovskom.

Sastoji se od dve sekundarne kotline Prizrenske i Miruške. Glavna reka u kotlini je Beli Drim čiji rečni sistem razdvaja dno kotline pa ono ima brežiljkast izgled.

Pećka Bistrica je spuštajući se sa Prokletija usekla duboku Rugovsku klisuru. Ova klisura ima dužinu od 23km i dubinu od 1000m.

Metohijska kotlina je najveća kotlina u Srbiji, ime je dobila od reči metoh jer je srednjem veku većina sela bilo crkveno imanje.

<% if(tag === 'undefined') {%><% } else { %><% } %>