Polarne Oblasti

g77_0polarne_oblasti

Površina

Arktik oko 14.200.000 km²
Antarktik 14.000.000 km²

Broj stanovnika

Arktik /
Antarktik 0 (i oko 1000 privremeno naseljenih)

Gustina Naseljenosti

Arktik /
Antarktik 0

Najviši Vrh

Arktik /
Antarktik Masiv Vinson (4892 m)

Najniža Tačka

Arktik /
Antarktik Pov Bentli -2555m

Najduža Reka

Arktik /
Antarktik Oniks 40km

Najveće Jezero

Arktik /
Antarktik Vostok 15.690km²

Otključaj Premium

Čitaj celu lekciju
Rešavaj 10x više zadataka
Osvoj 2x više bodova i energija ti se puni duplo brže

Za 855 RSD postani Premium!

Postani Premium

Naziv Arktik potiče od grčke reči Artikos – u blizini medveda odnosno severni a odnosi se na sazveždje Veliki Medved pomoću kojeg se odredjivao položaj Severnjače odnosno dela sveta.

Naziv Antarktik pošto se Antarktik nalazi na suprotnij strani Zemljine lopte tako je i dobio ime – antarktikos nasuprot severnom

U nekim zapadnim kulturama veruje se da na Severnom poluživi Deda Mraz. U Kanadi je uspostavljen poštanski broj na koji deca mogu slati pisma Deda Mrazu.

g77_1deda_mraz

Na Arktiku se nalazi najveća depresija na svetu – najniža tačka kopna koja nije prekrivena morskm vodom.To je dno rova Betli koji se nalazi 2555m ispod nivoa mora. Pošto se nalazi pod debelim naslagama leda može se reći da je to kriptodepresija.

Antarktik je najhladnije područje na Zemlji. Minimalne temperatire se spuštaju ispod -80°C a apsolutno najniža temperatura koja je zabležena je bila -89.2°C. Antarktik je najsuvlje tlo na Zemlji, prima oko 10mm padavina godišnje a sam Južni pol je potpuno bez padavina

Lednik Lambert sa dužinomod 400km je najduži lednik koji se sa kopna spušta ka moru.

Najjužnije mesto gde borave ljudi se nalazi na samom Južnom polu. To je medjunarodna istraživačka stanica Amundsen-Skot. Osnovana je 1957. U toku leta tu boravi oko 200 istraživača od kojih većina napušta stanicu tokom zime.

Aktivni vulkan Erebus je najjužniji vulkan. Nalazi se na 77°32’ južne geografske širine. Visok je 3794m a poslednja zabeležena erupcija je bila 2008.godine.

g77_2erberus

ARKTIK

g77_3arktik

Arktik je oblast koja se nalazi oko Severnog Pola Obuhvata delove Kanade, SAD (Aljaske), Grenland, Island kao i severne delove Norveške, Švedske, Fnske i Rusije i oblast zaledjenog Severnog ledenog okeana.

Granica Arktika je odredjuje na nekoliko načina.

Najčešće se odredjuje granicom pojavljivanja polarnih dana i poalarnih noći, što se približno podudara sa severnim povratnikom.
Drugi pristup se zasniva na klimatskom i ekološkim odlikama .

Severni ledeni okean je većiim delom pod stalnim ledom površine od oko 14 miliona km² a debljine do 3m.

Ivični delovi ove prostrane ledene mase se leti tope, tada se tu led lomi i stvaraju se manje ili veće ledene sante. Lomljenjem leda priobalnih kopnenih ledenika nastaju ledeni bregovi.

Najveća masa stalnog kopnenog leda se nalazi na Grenlandu i debljine je i do 3km.

Klima

Ovo su oblasti prave polarne klime koju prema obodu smenjuje subpolarna klima sa vegetacijom tundri.

Količina padavina je mala i iznosi manje od 50mm godišnje. Najniže zimske temperature su do -40°C i nalaze se u kotlinama i dolinama istočnog Sibira. Sama područja stalnog leda nisu najhladnija.

Biljni i životinski svet tundri je prilagodjen klimi. Biljni svet je prilagodjen velikim hladnoćama i plitkom zemljištu koje se u toku leta otapa samo u površinskom sloju. To su mahovina, lišajevi, niska travna i žbunasta vegetacija. Od životinjskih vrsta u severnoj Evropi žive irvasi u Severnoj Americi Karibu, polarni zečevi i lisice, vukovi a tokom leta i razne vrste ptica.
Najveća životinja Arktika je beli medved koji se hrani fokama. U moru ima veliki broj riba.

Stanovništvo

Severna oblast je retko naseljena, stanovništvo se pretežno bavi lovom i ribolovom. Ponegde se jeleni gaje kao domaće životinje.

Staro kopno severnih delova Severne Amerike, Evrope i Azije je bogato rudama. Značajnija su nalazišta

nafte i prirodnog gasa u Aljasci, Kanadi i Sibiru
rude gvoždja u Evropi i Kanadi
uglja, zlata i srebra

Zbog velikog rudnog bogatstva koje se odnedavno koristi nastala su brojna manja rudarska naselja.

U otkrivanju i proučavanju područja Arktika su učestvovali brojni istraživači. To su prvo radili u pokušajima da se nadje severni prolaz iz Atlantskog u Tihi okean a zatim i u pokušajima da se dodje do Severnog pola, 1909.godine (6.Aprila) je prvi to uspeo američki pomorski kapetan Robert Piri. Posle drugog svetskog rata američke podmornice su stigle do severnog pola ploveći ispod leda.

ANTARKTIK

g77_4antarktik

Antarktik je peti po veličini kontinent na svetu.

Nalazi se u oblasti Južnog pola. Kopno je prekriveno ledom debljine veće od 3km. Pripada starom južnom kontinentu Gondvana.

Kroz ledeni pokrivač probijaju se vrhovi dugačkih planinskih masiva i kupe brojnih ugašenih i aktivnih vulkana.

Najviši vrh je Visonov Masiv visok 4897m. Brojnim proučavanjem je utvrdjeno da je antarktičko tlo ispod leada zatalasano a u centru, oko Južnog pola je visoravan visoka 2000-3000m

Led se sa kopna spušta prema moru koje je uz obalu pod stalnim ledom od koga se povremeno otkidaju ledeni bregovi.

Zapadno od Griniča se nalazi zaliv Vedelovog mora koji je prekriven stalnim ledom. Sa zapada ga zatvara Antarktičko poluostrvo. Na suprotnoj strani kontinenta je Rosov Zaliv kjoi je takodje pod stalnim ledom.

KLIMA

Zbog stalno visokog vazdušnog pritiska uslovljenog niskim temperaturama, količina padavina je veoma mala. Sneg retko pada.

2.7.1983 je u ruskoj istražvačkoj stanci Vostok izmerena najniža temperatura na Zemlji -89.2°C.

I inače hladne i surove uslove dodatno oteavaju snažni olujni vetrovi koji duvaju tokom cele godine. Globalno zagrevanje je problem jer se led na Antarktiku otapa čime se povećava nivo svetskog mora.

Mora oko Antarktika su bogata planktonom i ribom kojima se hrane foke, kitovi i pingvini. Na obalama Antarktika živi osam vrsta pingvina. Najveći je kraljevski pingvin

g77_5kraljevkski_pingvin

Do 19.veka o Antarktiku se ništa nije znalo, jedino je bilo utvrdjeno da Ognjena Zemlja, Australija i Novi Zeland nisu deo Južne nepoznate zemlje .

Od 1819.godine, počinje ponvo interesovanje za Južn kontinent.

Ekspedicije koje su predvodili istraživači različitih zemalja kreću u potragu i proučavanje Antarktika. Pored Belingshauzena (Rusija) i Vedela (Engleska) veliki doprinos je dao i Džems Ros. Nakon svih ovih značajnih proučavanja, interesovanje za Antarktik opada i narednih pola veka nema istraživanja.

Početkom 20.veka kreće čtav niz ekspedicija koje sprovode opsežna istraživanja dok su okovane ledom. U tom periodu nastaju i prvi pokućaji da se stigne do Južnog pola. Prvi je pokušao Britanas Ernest Šeklton ali nije uspeo. Ubrzo optom kreću istovremeno dve ekspedicije. Norvežanin Raul Amundsen i Englez Robet Skot.

Na Južnom polu se prvo vijorila Norveška zastava 14.12.1911. a mesec dana kasnije 17.1.1912. i Skotova ekspedicija stiže do Južnog pola. U povratku sa Južnog pola su svi članovi Skotove ekspedicije umrli.

Sredinom 20.veka se osnivaju prve istraživačke stanice. Na antarktiku nema stalnih naselja, samo postoje istraživačke stanice

Bugarska baza Sv.Kliment Ohridski

1959. Dvanest država je ptpisalo Sporazum o Antarktiku kojim se zabranjuju vojne aktivnosti i eksploatacja rugdnog bogatstva. Kontinent je zaštićen kao svetska eko-zona. Sva naučna istraživanja su podržana. Do danas, ovaj sporazum supotpisale još 34 države.

g77_6emblem_sporazuma

g77_7antarktik_podela

Teritorija Antarktika je podeljena na osam sektora od kojih je sedam pod upravom Čilea, Argentine, Velike Britanije, Australije, Francuske, Novog Zelanda i Nrveške dok jedan sektor nije ni pod čijom upravom. OVa uprava je samo fromalna

Anktarktičko poluostrvo je najseverniji deo kopna Antarktika i jedini deo kontinenta koji se nalazi van Antarktičkog polarnog kruga.

Ima najumereniju klimu pa se najveći broj istraživačkih stanica nalazi ovde. Poluostrvo ima dosta planina a po nekim mišljenjima te planine su nastavak Anda iz Južne Amerike i spaja ih podvodni greben.

g77_8poluostrvo

<% if(tag === 'undefined') {%><% } else { %><% } %>