Osnovne odlike stanovništva

Shtreberove lekcije proizvod su puno rada i istraživanja. Podržite nas kupovinom Premium naloga i omogućite vašem detetu da uči na najbolji način. Hvala!

Kupi sada

Stanovništvo i naselja su bitna geografska svojstva svake države.

Stanovništvo - faktor društvenog napredka

Naselja - specifična mesta življenja i rada ljudi.

Teritorija Srbije je bila naseljena još u vreme ledenog doba. Sa promenom klime stvaraju se nove ljudske zajenice, najstarija kultura je kultra lepenskog vira.

Prve pouzdane pisane podatke o stanovništvu i naseljima pojeinih delova Srbije alazimo u srpskim srednjevekovnim izvorima i turskim popisima.

Demografija - društvena nauka o stanovništvu. Naziv demografija potiče od grčkog δήμος, démos - narod; γραφή, graphé - opisivati. Demografija i geografija su su zasebne ali višesuko povezane nauke.

Osnovni izvori podataka o demografskom stanju i naseljima svake države su popisi stanovništva.

U poslednjih 55 godina broj stanovnika Srbije je povećan za nešto manje od 3 miliona (2870000)

831_1kretanje_stanovnistva

Gustina naseljenosti pokazuje koncentraciju stanovništva, rasprostranjenost stanovništva i stepen iskorišćenja prostora.

Opšta/prosečna gustina naseljenosti pokazuje koliko stanovnika živi na 1km² neke teritorije

Posebna gustina naseljenosti pokazuje koliko stanovnika živi u nekoj određenoj teritoriji, npr gradskom naselju, poljoprivrednom području isl.

Zavisno od vrste naselja postoje razlike u gustini naseljenosti.

Najgušće su naseljene teritorije velikih gradova - pogotovo Beograd. U Beogradu živi gotovo petina stanovnišva Srbije.

Otključaj Premium

Čitaj celu lekciju
Rešavaj 10x više zadataka
Osvoj 2x više bodova i energija ti se puni duplo brže

Za 1200 RSD postani Premium!

Postani Premium

831_2gustina

Prirodno kretanje stanovništva predstavlja stalne promene koje nastaju pod uticajem rađanja i umiranja.

Natalitet je pozitvia komponenta prirodnig kretanja stanovništva (rađanje)

Mortalitet je negativnakomponenta prirodnog kretanja stanovništva (smrtnost)

Stopa prirodnog priraštaja je razlika između broja rođenih i umrlih na 1000 lica u određenom vremenskom periodu. Izražavamo je u promilima ‰

Po prirodnom priraštaju različiti delovi Srbije pripadaju razlčitim grupama, generalno Srbija spada u grupu zemalja sa niskim prirodnim priraštajem.

Na Kosovu i Metohiji prirodni priraštaj je 11.5‰ dok je u Vojvodini -4.7‰ a u cenralnoj Srbiji -3‰.

Kada je prirodni priraštaj negativan više stanovnika umire nego što se rađa i tako nešto nazivamo belom kugom.

Migracija stanovništva - preseljenje stanovništva ili promena mesa stalnog boravka radi zadovoljavanja različitih potreba.

U Srbiji su migracije veoma izražene. Bile su prisutne u prošlosti a i dalje su tu.

Migracije stanovništva delimo na nekoliko vrsta zavsisno od prirode pokretljivosti stanovništva. U našoj zemlji bilo je

organizovanih/planskih i stihijskih
prinudnih
sezonskih
dnevnih

Stare migracije

Najveći značaj među starim migracijama imaju one koje su nastale zbog turskih osvajanja od 15. do 19.veka.

Dinarska struja - preseljenje iz Crne Gore, Hercegovine, Jugozapadne Srbije većim delom u Šumadiju i dalje na isok.

Kosovsko-metohijska struja - preseljenje Srba sa Kosova i Metohije i iz jugoistočne Srbije ka severu. Najmasovnij a preseljenja ove vrste su bila pod patrijarsima 1690. i 1739.godine

Vardarsko-moravska struja - preseljenje iz Povardarja severno od Demir Kapije, zapadne Makedonije, Pologa i Albanije.

Austrijska planska kolonizacija Vojvodine je bila u 18. i 19.veku. Iz vojnih, političkih i ekonomskih razloga naseljeni su Nemci, Mađari, Slovaci idr u Vojvodinu.

Savremene migracije

Savremene migracije posebno od sredine 20.veka imaju veliki demografski obim.

Krajem drugog svetskog rata, više od 300.000 Nemaca se vratilo u matičnu zemlju. Posle donošenja zakona o agrarnoj reformi i iseljavanja Nemaca dolazi do naseljavanja Vojvodine stanovnicima iz planinskih i nerazvijenih krajeva zemlje. Naseljenici dobijaju zemlju oduzetu od velikoposednika i napuštene nemačke kuće i zemljišta.

Sezonske migracije

Sezonske migracije su privremeno preseljenje stanovništva radi obavljanja sezonskih poslova u poljoprivredi i građevinarstvu. Ima ih i dalje ali su manje izražene nego u prošlosti.

Najveći broj poljoprivrednih radnika sezonaca je iz nerazvijenih južnih krajeva, u novije vreme u sezonskim migracijama učestvuje i stanovništvo susednih zemalja.

Kada su u pitanju sezonski građevinski radnici, najpoznatiji su crnotravci, Vlasinci, Bosilegrađani i majstori zidari iz Republike Srpske.

Dnevne migracije

Dnevne migracije delimo na stalne i povremene.

Stalne dnevne migracije se ovijaju svakodnevno preko dužeg vremenskog perioda - mogu trajati nekoliko godina pa do nekoliko decenija. Uglacnom su zasupljene na relaciji selo-grad od mesta stanovanja do mesta rada ili školovanja.

Povremene dnevne migracije stanovništva su one koje se obavljaju s'vremena na vreme - nedeljno, mesečno i sl radi zadovoljavanja nekih potreba.

Najveći broj dnevnih migranata ima Beograd, prema Beogradu i iz njega ka drugim naseljima u okolini, svakodnevno se kreće oko 450 hiljada radnika, učenika i studenata.

Od kraja 14.veka do danas ispremeštano je skro svo stanovništvo od Veleške klisure na Vardaru do Zagrebačke gore. Ljudi koji se kreću i naseljavaju su većinom dinarsko stanovništvo čiji je glavni deo stari Rašani - narod srpske srednjevekovne države.

<% if(tag === 'undefined') {%><% } else { %><% } %>

Premium status ti omogućava:

Dodatan sadržaj

Novosti

Najnoviji članci Pogledaj sve

Dodatni sadržaj

Shop

Stare migracije

Savremene migracije

Sezonske migracije

Dnevne migracije