Uspon Srba u Habzburškoj monarhiji

Srpsko društvo

Karlovački mitropoliti su sve do XIX veka bili najznačajniji predstavnici srpskog naroda u Habzburškoj monarhiji, zahvaljujući carskim privilegijama. Raspolagali su velikim novčaim sredstvima pa su otvarali škole, podizali nove crkve i manastire kao i ostale ustanove.

Crkveno-narodni sabori su povremeno održavani, a veliki napredak bio je kada su u rad Sabora, osim sveštenstva i oficira 1749. uključeni i predstavnici građanstva. Na izbornom saboru u Temišvaru iz 1790. za novog mitropolita izabran je Stefan Stratimirović.

(Mitropolit Stefan Stratimirović, 1757-1836)

Srpsko društvo u Ugarskoj bilo je raslojeno na plemstvo, sveštenstvo i građanstvo.

Nešto niži sloj bili su srbi graničari, a na dnu lestvice nalazilo se zavisno seljaštvo.

Frontiersman_from_Pomorišje,_by_Martin_Engelbrecht

(Vojnik graničar)

Zahvaljujući plemićkim titulama koje su Austrijski carevi dodeljivali istaknutim Srbima za zasluge u ratovima, srpsko plemstvo je u Habzburškoj monarhiji obnovljeno. Među plemićima nalazili su se Čarnojevići, potomci patrijarha Arsenija II, Raškovići - nekadašnji knezovi iz Starog Vlaha itd.

Otključaj Premium

Čitaj celu lekciju
Rešavaj 10x više zadataka
Osvoj 2x više bodova i energija ti se puni duplo brže

Za 855 RSD postani Premium!

Postani Premium

Kulturne i prosvetne prilike

Srbi oz viših slojeva u Ugarskoj, Slavoniji i Hrvatskoj podizali su veliki broj crkava i manastira, a najveći broj manastira podignut je na Fruškoj gori.

fruska_karta

(Manastiri Fruške gore)

Srpske crkve građene su u stilu baroka, a najpoznatiji slikar, ikonograf i portretista srpskog baroka u XVIII veku bio je Teodor Kračun iz Sremskih Karlovaca.

Velelepni hramovi podignuti su u Temišvaru, Novom Sadu, Budimu, Pančevu, Vukovaru...

800px-Serb-orth-Kathedrale

(Srpska saborna crkva u Temišvaru)

Srbima su privilegije značajno ukinute za vreme reformi državne uprave koje su sprovedene pod caricom Marijom Terezijom.

800px-Kaiserin_Maria_Theresia_(HRR)

(Marija Terezija, 1717-1780)

Tada je karlovačkom mitropolitu ostavljena samo funkcija verskog poglavara Srba, a sve nadležnosti svetovnog i obrazovnog karaktera su mu oduzete. Novi oblik autonomije se do početka XX veka nazivao crkveno-školskom autonomijom.

Srpska gimnazija osnovana je u Sremskim Karlovcima 1791. godine. Tri godine kasnije osnovana je i srpska pravoslavna Bogoslovija. Podjednako važna bila je Srpska pravoslavna velika gimnazija u Novom Sadu, sagrađena 1810. godine u kojoj se školovala srpska elita.

800px-Karlovacka_gimnazija_19vek

(Karlovačka gimnazija u 19. veku)

Istorija koju je napisao monah Jovan Rajić bilo je značajno štivo za širenje narodne svesti i znanja o srpskoj prošlosti.

Istorija_serbov_raic

(Rajićeva Istorija)

Hristifor Žefarović je 1741. sastavio Stematografiju (grbovnik) koji je sadržao grbove srpskih zemalja.

grb

(Žefarovićeva Stematografija)

Najznačajnija figura srpskog prosvetiteljstva u XVIII veku bo je Dositej Obradović.

Dositej je nekada bio monah fruškogorskog manastira Hopova. On se zalagao da narodni jezik Srba postane književni jezik, umesto crkveno-slovenskog. Njegovo poznato delo je "Pesna na Insurekciju Serbijanov", koja počinje stigovima "Vostani Serbie, davno si zaspala" i odnosi se na početak Prvog srpskog ustanka.

1465200_DOSITEJ_OBRADOVIC_v

(Dositej Obradović, 1742-1811)

Dositej je na Karađorđev poziv došao u Srbiju 1807. godine, gde je postao prvi ministar prosvete ustaničke Srbije.

<% if(tag === 'undefined') {%><% } else { %><% } %>

Rang-lista

Rang-lista