Shtreberove lekcije proizvod su puno rada i istraživanja. Podržite nas kupovinom Premium naloga i omogućite vašem detetu da uči na najbolji način. Hvala!

Velike sile

Među velike evropske sile u ovom periodu spadaju Velika Britanija, Francuska, Nemačka, Rusija i Austro-Ugarska. Od vanevropskih država u tom periodu uzdižu se SJedinjene Američke Države i Japan. Jedno od glavnih obeležja ove epohe bila je su kolonijalna osvajanja i suparništvo među velikim silama. Veći broj kolonija značio je veći uticaj, bolji ekonomski status, više mogućnosti. To je rezultiralo stvaranjem dva suprotstavljena vojna saveza.

Savez Antante obrazuju:

Francuska sa velikim brojem kolonija
Rusija koja nema kolonije ali zauzima veliko prostranstvo
Velika Britanija sa najvećim brojem kolonija

Savez Centralnih sila obrazuju:

Nemačka sa malim brojem kolonija
Austro-Ugarska koja nema kolonije već ima jak uticaj na Balkanu
Italija sa svega par kolonija

Borba za kolonije

Tokom 19. veka velike evropske sile nastavile su kolonizaciju, ekonomsko i političko potčinjavanje zemalja Afrike i Azije. Kolonije su bile izvor sirovina i jeftine radne snage, a zemlja koja je njima upravljala dobijala je novo tržište za izvoz robe i kapitala. Pored toga su korišćene i kao vojna uporišta velikih sila u njihovoj borbi za prevlast. Vrhunac kolonizacije bio je drugom polovinom 19. i početkom 20. veka. Nastala je trka za kolonije. Otuda se ovaj period naziva epohom kolonijalizma ili imperijalizma.

Stvaranje saveza i njihovo sučeljavanje

Logična posledica osvajačke politike velikih sila u samoj Evropi ali i u svetu bili su njihovi sukobi oko prevlasti.

Posle ujedinjenja Nemačka se otpočela ubrzanu industrijalizaciju i modernizaciju. Osećala se uskraćenom manjkom kolonija. Nemački kancelar Oto fon Bizmark, držao je Nemačku podalje od saveza sa Velikom Britanijom. Nekoliko meseci posle Berlinskog kongresa, Nemačka i Austro-Ugarska su sklopile savez 1879. Zbog nesuglasica sa Francuskom, savezu se 1882. pridružila i Italija.

Francuska, suočena sa formiranjem saveza Centralnih sila i zategnutim odnosima sa Velikom Britanijom, bila je upućena na savez sa Rusijom. Te dve zemlje sklopile su savez 1894. godine.

Velika Britanija vodila je politiku nemešanja, mwđurim kada je Nemačka 1898. započela izgradnju jake ratne mornarice njena dominacija bila je ugrožena. Strahujući od jačanja Nemačke Velika britanija sklopila je savez sa Francuskom 1904. godine koji je nazvan Srdačna antanta (kojim su razrešena i neka pitanja kolonija).

Francuzi su uticali na Rusiju i Veliku Britaniju da reše svoje nesuglasice na Srednjem istoku (Persija, Avganistan). Budući da su se dogovorile oko podele zona uticaja u Persiji, stvoreni su uslovi za sklapanje rusko-britanskog saveza 1907. godine. Tako je sklopljen trojni sporazum Antanta.

U Evropi su nastala dva ošto suprotstavljena bloka: savez centralnih sila i Antanta. Izbijanje rata između ta dva bloka bilo je samo pitanje vremena.

Otključaj Premium

Čitaj celu lekciju
Rešavaj 10x više zadataka
Osvoj 2x više bodova i energija ti se puni duplo brže

Za 1200 RSD postani Premium!

Postani Premium

Velika Britanija

je bila jedna od najrazvijenijih država u svetu u drugoj polovini 19. veka. Sa moćnom mornaricom gospodarila je morima i okeanima.

Državno uređenje

Bila je organizovana kao parlamentarna monarhija.

viktorija

Vladavina kraljice Viktorije (1837.-1901.) obeležila je drugu polovinu 19. veka. Uživala je veliki ugled među sunarodnicima i političarima, po njoj je i cela epoha nazvana viktorijanskom. Politička vlast je ipak bila u rukama parlamenta (skupštine). Od dve partije koje su se smenjivale na vlasti, Liberalne i Konzervativne, vladu je formirala ona koja ima većinu u parlamentu.

Teritorije

amCharts (2)

Najznačajniji posed Velike britanije bila je Indija. U ovom periodu Britanija je zagospodarila i Egiptom, Sudanom, Britanskom istočnom Afrikom, Rodezijom i Južnoafričkom unijom. Njen uticaj prostirao se i na Kanadu i Australiju, a od Kine je uspela da dobije povlastice za trgovinu.

Francuska

Državno uređenje

je jedina među velikim silama bila republika. Na čelu države nalazio se predsednik. Parlament je biran na slobodnim izborima. Za razliku od V.Britanije, u Francuskoje je bilo više partija koje su sklapale saveze (koalicije) kako bi imale većinu za formiranje vlade.

U ratu protiv Pruske (1860.-1871.) Francuska je doživela poraz i izgubila pokrajine Alzas i Lorenu. Ove pokrajine je Pruska po proglašenju ujedinjenja Nemačke pripojila svojim teritorijama.

Teritorije

Francuska je imala kolonije u severnoj Africi (Alžir, Afrika, Tunis), ali zaposela je i ostrvo madagaskar u Indijskom okeanu i istočni deo Indokine.

Nemačka

je posle ujedinjenja 1871. godine postala najjača vojna sila u Evropi, dok je njena industrija stigla britansku.

Državno uređenje

Nemačka je kao i Britanija bila organizovana kao parlamentarna monarhija. Na čelu države, koja je nazivana i Drugi nemački rajh, nalazio se car. Parlament je imao znatno manje vlasti nego u zapadnoevropskim državama.

bismark

Mere za zaštitu radnika koje je nemačka vlada uvela bile su daleko najnaprednije. Uvedene su starosne penzije i osiguranje u slučaju bolesti. Školovanje je bilo dostupno širim slojevima društva, pa je bila zemlja sa najviše obrazovanih ljudi.

Teritorije

amCharts (4)

Nemačka je u trku za osvajanjem kolonija ušla tek posle ujedinjenja 1871. Zbog toga je imala znatno manje kolonijalnih poseda nego Francuska i Velika Britanija. Pod njenom upravom bile su male teritorije u Africi i nekoliko ostrva u Okeaniji.

Austro-Ugarska

je smatrana najslabijom među evropskim silama tog perioda.

Državno uređenje

Austrijsko carstvo (Habzburška monarhija) bilo je mnogonacionalna država sa nizom nerešenih unutrašnjih pitanja. Posle teškog poraza u ratu protiv Pruske 1866. carstvo je redormisao Austrougarskom nagodbom. Otuda i ime Austro-Ugarska. Nagodbom su nemački i mađarski narodi postali vodeći u monarhiji, dok drugim narodima posebno slovenskim nisu priznata ista prava. Monarhija je bila podeljena na dva dela: austrijski i ugarski, a samo mali broj poslova ostao je u nadležnocti centralne vlasti. Car Franc Jozef nerado je prihvatao reforme, pa se kasnilo i sa uvođenjem demokratskih ustanova.

Industrija je bila slabije razvijena u odnosu na ostale sile, pa je glavna privredna grana ostala poljoprivreda. Uprkos svemu Beč je i dalje bio jedan od najznačajnijih evropskih kulturnih i naučnih centara.

Teritorije

Austro-Ugarska nije imala dovoljno snažnu mornaricu, pa nije imala prekomorske kolonije, Pravac njenog prodora bio je Balkan, na kome je 1878. okupirala Bosnu i Hercegovinu.

amCharts (7)

Rusija

je po teritoriji bila najveća evropska sila. Zauzimala je ogromna prostranstva evropskog i azijskog kontinenta i posedovala velika prirodna bogatstva. Ipak, imala je slabo razvijenu industriju.

Državno uređenje

Sva vlast bila je u rukama cara (monarhija). Posle poraza u ratu sa Japanom (1905.) donet je ustav i uvedena Duma (parlament), ali je suštinska vlast i dalje ostala u rukama cara.

Rusko društvo bilo je opterećeno ogromnim socijalnim razlikama između prebogatih plemića i siromašnih seljaka koji su jedva preživljavali.

Teritorije

amCharts (5)

Rusija nije imala kolonije u klasičnom smislu ali je pokušavala da nametne svoj uticaj na Dalekom Istoku u kineskoj oblasti Mandžuriji i Koreji. Ovi planovi Rusije osujećeni su posle njenog poraza u ratu sa Japanom 1904.-1905. godine.

Sjedinjene Američke Države (SAD)

Državno uređenje

Unutrašnje uređenje zasnivalo se na ustavu iz 1787. godine koji je garantovao demokratsko uređenje. Tokom 19. veka nisu se mešale u evropske poslove. Posle građanskog rata i ukidanja ropstva nastavile su ekonomski razvoj. Status sile pak steći će tek početkom 20. veka.

Teritorije

amCharts (10)

SAD nisu imale kolonije, njihova teritorija bio je centralni deo Severne Amerike i Aljaska.

Japan

bio je jedina azijska zemlja koja je krajem 19. veka prihvatila tekovine evropskog razvoja. Industrija je doživela veliki napredak.

Državno uređenje

Japan je bio organizovan kao parlamentarna monarhija. Na čelu države bio je car, ali je po uzoru na evropske zemlje donet ustav i uveden parlament.

Teritorije

amCharts (9)

<% if(tag === 'undefined') {%><% } else { %><% } %>

Premium status ti omogućava:

Dodatan sadržaj

Novosti

Najnoviji članci Pogledaj sve

Dodatni sadržaj

Shop

Velike sile

Borba za kolonije

Stvaranje saveza i njihovo sučeljavanje

Velika Britanija

Francuska

Nemačka

Austro-Ugarska

Rusija

Sjedinjene Američke Države (SAD)

Japan