Srbi pod vlašću Austro-Ugarske

Srbi u južnoj Ugarskoj

Srbi su u Austrijskom carstvu imali privilegije još od Velike seobe iz 17. veka. Oni su, za vreme revolucije 848-1849, na Majskoj skupštini u Sremskim Karlovcima proglasili Srpsku Vojvodinu koja je obuhvatala Srem, Bačku, Banat i Baranju.

srpska vojvodina

(Srpska Vojvodina)

Za vreme revolucije Srbi su se borili na strani Beča, a nakon njenog okončanja je, u okviru Habzburškog carstva, formirano Vojvodstvo Srbije i Tamiški Banat. Srbi su u vojvodstvu bili manjina, a prava koja su dobili nisu bila zadovoljavajuća.

Vojvodstvo je ukinuto 1860. godine.

Ugarska vlada je, posle Austro-ugarske nagodbe iz 1867. godine, vodila politiku mađarizacije Srba koji su se ovome protivili.

Srpsko stanovništvo je na prostorima Srema, Banata i Bačke u drugoj polovini 19. veka činilo oko trećinu ukupnog broja žitelja. Većinu srpskog stanovništa činilo je seljaštvo, dok je ekonomski najsnažnije i najobrazovanije građanstvo u celom Srpstvu imalo vodeću ulogu unutar društva.

Tako su i prve dve srpske gimanzije otvorene u Sremskim Karlovcima i Novom Sadu, gde je 1861. godine osnovano i Srpsko narodno pozorište.

snp

Ubrzo je u Novi Sad iz Pešte preseljena Matica Srpska, najstarija srpska kulturna ustanova.

Otključaj Premium

Čitaj celu lekciju
Rešavaj 10x više zadataka
Osvoj 2x više bodova i energija ti se puni duplo brže

Za 855 RSD postani Premium!

Postani Premium

U drugoj polovini 19. veka formirana je i Srpska narodna slobodoumna stranka, čiji je vođa bio Svetozar Miletić.

Svetozar_Miletic1

(Svetizar Miletić, 1826-1901)

Srbi u Hrvastkoj, Slavoniji i Dalmaciji

Hrvatska i Slovenija u, nakon Austro-Ugarske nagodbe iz 1867. bile u pravnom smislu pod upravom ugarskog dela monarhije, i obe su imale autonomiju, svog bana i svoj sabor.

Dalmacija je bila u sastavu austrijskog dela monarhije. I ona je imala svoj posebni sabor koji je zasedao u Zadru.

Srbi su na ovim teritorijama činili blizu trećine žitelja, a najviše ih je bilo na teritorijama bivše Vojne krajine.

Pojedine hrvatske stranke su osporavale politička prava Srba, koji su u Hrvatskoj 1881. godine onovali Srpsku samostalnu stranku. Srbi su zahtevali političku ravnopravnost sa hrvatskim narodom, ravnopravnost srpskog jezika i ćirilice i ista prava pravoslavne vere sa rimokatoličkom.

Do saradnje između srpskih i hrvatskih strankama došlo je početkom 20. veka. Spojila ih je zajednička borba pritiv mađarizacije i ostalih pritisaka. Tako je 1905. godine formirana hrvatsko-srpska koalicija.

(Frano Supilo, prvi vođa koalicije)

Srbi su imali značajnu ulogu u privrednom životu Hrvatske i Slovenije, budući da je u njihovim rukama bio dobar deo zanatstva i trgovine, a takođe su imali važnu ulogu i u bankarstvu.

Školstvo je za Srbe na ovim prostorima bilo slabo razvijeno.

U političkom životu u Dalmacije učestovale su stranke tri tamošnja naroda: Hrvata, Srba i Italijana.

Srpska pravoslavna crkva u Dalmaciji je tokom vekova bila pod pritiskom da pređe u uniju. Odlukom bečkog dvora ona je 1874. odvojena od Karlovačke mitropolije i potčinjena Bukovinsko-dalmatinskoj mitorpoliji.

Srbi su i uprkos tome sačuvali svoju kulturu, u čemu im je pomogao veliki broj pravoslavnih manastira u Dalmaciji.

Na ovom pordručju živeo je i veliki broj Srba katolika.

Srbi su u Boki Kotorskoj 1869. godine podigli ustanak protiv austrijska vlasti, nakon što je ona pokuala regrutaciju stanovnika Boke, koji su bili oslobođeni služenja vojske.

Ustanak je ugušen, ali je povlastica nesluženja vojske ostala. Jedan od vođa ustanka bio je književnik i političar Stjepan Mitrov Ljubiša.

Stjepan Mitrov Ljubiša (1824-1878)

<% if(tag === 'undefined') {%><% } else { %><% } %>

Rang-lista

Rang-lista