Izbijanje Prvog svetskog rata i prve ratne godine

Uzroci rata i njegov početak

Krajem 19. i početkom 20. veka velike sile borile su se za vojnu, političku i ekonomsku prevlast u Evropi i podelu kolonija širom sveta.

Nemačka, koja se kasno razvila i ušla u igru oko podela kolonija u Avrici i Aziji, sada je brinula Veliku Britaniju i Francusku. Tako su u ovom periodu u Evropi stvorena dva vojnopolitička bloka: Antanta (Velika Britanija, Rusija i Francuska) i savez Centralnih sila (Nemačka, Austro-Ugarska i Italija).

(Grafički prikaz odnosa u Evropi pred Prvi svetski rat)

Povod za početak rata bio je Sarajevski atentat 28. juna 1914. godine.

U atentatu je mladi Srbin iz Bosne, Gavrilo Princip, ubio austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda.

(Gavrilo Princip i Franc Ferdinad malo pre atentata)

Beč je za atentat optužio Srbiju i Austro-Ugarska, podržana Nemačkom uputila je ultimatum Srbiji.

(Originalni tekst Ultimatuma)

Otključaj Premium

Čitaj celu lekciju
Rešavaj 10x više zadataka
Osvoj 2x više bodova i energija ti se puni duplo brže

Za 855 RSD postani Premium!

Postani Premium

Kako Srbija nije mogla da pristane na sve zahteve iz ultimatuma, pošto bi time izgubila svoj suverenitet, Austro-Ugarska je odgovor iskoristila da 28. jula 1914. godine Srbiji objavi rat.

(Telegram objave rata)

Rusija je stala na stranu Srbije, Nemačka je kao odgovor za ovo Rusiji objavila rat, a zatim su u rat ušle i Francuska i Velika Britanija.

U nedeljama, mesecima i godinama koje su dolazile, u rat su ušle i mnoge evropske i vanevropske države. To je Prvi svetski rat činilo najsurovijim sukobom do tada i zbog toga je nazvan Velikim ratom.

Tok rata 1914. godine

Rat je na početku vođen na tri fronta - Zapadnom (Nemačka protiv Francuske, Engleske i Belgije), Istočnom (Rusija protiv Nemačke i Austro-Ugarske) i Balkanskom (Srbija protiv Austro-Ugarske).

Na zapadu je Nemačka prošla kroz Belgiju i napala Francusku. U Septembru 1914. došlo je do bitke na reci Marni gde je prodor Nemaca zaustavljen.

marna

(Bitka na Marni)

Na Istočnom frontu je ruska vojska ušla na teritoriju Nemačke.

Na Balkanskom frontu Srbija je odolevala moćnoj austrougarskoj vojsci i odnela pobede u bitkama na Ceru i Kolubari.

General_Stepa_Stepanovic

(General Stepa Stepanović, komandant Druge srpske armije i najzaslužniji za pobedu u Cerskoj bici)

Krajem 1914. godine prestale su ofanzive i počeo je dugi rovovski rat.

Nastavak rata 1915. godine

Kako brzom završetku rata nije bilo izgleda, Antanta i savez Centralnih sila počele su u rat da uvlače neutralne zemlje. Londonski ugovor potpisan je u aprilu 1915. godine čime je Italija ušla u rat na strani Antante.

U toku ove godine je nemačka komanda prebacila veliki deo snaga na Istočni front, gde je ruska vojska oskudevala u naoružanju, municiji, ratnoj tehnici i oficirskom kadru. Ruska odbrana probijena je u bici kod Gorolica nakon čega je povukla vojsku nekoliko stotina kilometara istočno.

1280px-Rear-guard_Trenches_NGM-v31-p370

(Ruski rov u bici kog Gorolica)

Francuska i Velika Britanija su 1915. godine pokušale da Tursku prinude na kapitulaciju. Njihova vojska je transportovana morem i iskrcana na Galipoljskom poluostrvu kako bi mogla da zauzme Dardanelski moreuz. Turska vojska ju je u tome sprečila.

U istoj godini su Nemačka i Austro-Ugarska pokrenule ofanzivu protiv Srbije, u šta se uključila i Bugarska.

Ove tri zemlje su okupirale Srbiju, pa su se srpska vlada i vojska povukle preko Albanije gde su se 1916. godine pridružile saveznicima na Solunskom frontu.

(Albanska golgota - povlačenje srpske vlade i vojske preko Albanije)

1916. - najteža ratna godina

Užasi Prvog svetskog rata dostigli su vrhunac 1916. godine. U bici za francuski grad Verden stradalo je oko milion vojnika, ali su francuski vojnici uspeli da ga odbrane od Nemaca.

Tokom borbe za Verden, britanska i francuska komanda su spremale ofanzivu na reci Somi, kao bi pomogla odbranu grada. I ova bitka trajala je više meseci.

(Spomenik u Verdenu)

Ruska vojska je na Istočnom frontu započela feliku ofanzivu. Pod komandom generala Brusilova porazila je Dvojnu monarhiju i zarobila oko pola miliona njenih vojnika. Nemci su se, kako bi pomoble Austro-Ugarskoj, poslali pojačanje sa Zapadnog fronta.

Nakon ofanzive ruske vojske, u rat je ušla i Rumunija i to u jesen 1916. godine na strani Antante.

Novi načini i sredstva vođenja rata

Rovovsko vođenje rata dovelo je do teških okolnosti za vojnike i odnelo je mnoge žrtve. Rovovi su kopani čitavom dužinom fronta i ograđivani bodljikavom žicom. Voda ih je punila kada je padala kiša ili sneg.

e544049ed409eb5d996b637a2d279e58

Proboj fronta je bio izuzetno težak i često je na hiljade vojnika ginulo za samo nekoliko stotina metara terena. Svaki proboj izazivao je i kontranapad kako bi se izgubljene teritorije povratile. Žrtve bi, ponovo, bile mnogobrojne.

U Prvom svetskom ratu su prvi put upotrebljeni bojni otrovi, a Britanci su na Somi po prvi put koristili tenkove. Počelo je i korišćenje vazduhoplova - aviona, balona i cepelina, kao i primena podmornica koje su potapale brodove.

D.VII RK

<% if(tag === 'undefined') {%><% } else { %><% } %>